XIV Koncert Niepodległości „Contra Targovicam” (2022)

Kary nie będzie dla przeciętnych drani
A lud ofiary złoży nadaremnie
Morderców będą grzebać z honorami
Na bruku ulic nędza się wylęgnie

– Jacek Kaczmarski, „Wróżba” (1982) –

Inspiracja i tematyka koncertu

Picture of Europe for July 1772. Miedzioryt. David Martin (1737-1797)

Inspiracją wydarzenia jest 230 rocznica polsko-rosyjskiej wojny 1792 roku, zwanej też wojną w obronie Konstytucji 3 Maja. Wojna ta była następstwem Konfederacji Targowickiej, która po dziś dzień jest symbolem zdrady narodowej. Jednym z reliktów tamtej wojny jest Order Wojenny Virtuti Militari, ustanowiony 22 czerwca 1792 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego dla uczczenia polskiego zwycięstwa nad Rosjanami w bitwie pod Zieleńcami.

Narracja koncertu ukaże zapomnianych bohaterów stawiających opór zdradzie narodowej, jak m.in. Spytko z Melsztyna, który stłumił bunt proniemieckiego patrycjatu wywołany przez Wójta Alberta (~1312); Jakub Kobylański, pogromca zdrajcy Świdrygiełły i Inflanckich Krzyżaków w bitwie pod Wiłkomierzem (1435) i Jan Zamoyski, zwycięzca nad stronnikami Habsburgów w bitwie pod Byczyną (1588). Antybohaterom sienkiewiczowskiego „Potopu”, Januszowi i Bogusławowi Radziwiłłom i Hieronimowi Radziejowskiemu, przeciwstawieni zostaną Konfederaci Tyszowieccy, których zasługi dla Rzeczypospolitej trudno jest przecenić. Powstańczy bohater Edmund Callier przyrównany zostanie do XIX wiecznej postaci jednego z najbardziej znanych carskich kolaborantów Margrabiego Wielopolskiego.

Wieszanie zdrajców. Jan Piotr Norblin, 1794.

Opowieść o wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1921 unaoczni udaremnienie budowy samozwańczej Polskiej Socjalistycznej Republiki Rad, tworzonej pod osłoną bolszewików przez Juliana Marchlewskiego i Feliksa Dzierżyńskiego. Łamiąc tabu propagandy PRL ukazany zostanie dramat i ofiara dziesiątkowanych w samobójczych bitwach żołnierzy 1 i 2 Armii Wojska Polskiego, dowodzonych przez sowieckich oficerów i komunistycznych renegatów, jak np. Zygmunt Berling i Karol Świerczewski.

Przypomniane zostaną walki Żołnierzy Niezłomnych toczone na Podlasiu w 1945 roku z 1 Warszawską Brygadą Pancerną, dowodzoną przez Rosjan i obsadzoną przez obywateli Związku Sowieckiego, gdzie Polacy stanowili mniejszość. To właśnie tę jednostkę gloryfikował popularny w PRL serial „Czterej pancerni i pies”. Oddany zostanie także hołd członkom opozycji antykomunistycznej, którzy w latach 1956-89 przeciwstawiali się rządom komunistów w Polsce.

Repertuar

Repertuar XIV Koncertu Niepodległości w Muzeum Powstania Warszawskiego, stanowią m.in. współczesne kompozycje oraz hybrydowe aranżacje polskich pieśni wojskowych i patriotycznych. Zaprezentowana zostanie współczesna kompozycja do Pieśni o wójcie Albercie | Sequitur de quodam aduocato Cracouiensi Alberto (~1317) oraz hybrydowe aranżacje utworów historycznych jak Pieśń o Hołubku (1588), Pieśń Konfederatów Tyszowieckich (1655), Marsz z r. 1792 (1792), Krakowiak Kościuszki | Bartoszu, Bartoszu (1794), Pieśń Konfederatów Barskich (1843/~1975), kompozycja współczesna do tekstu Ustawy Sejmu o detronizacji Mikołaja I (1831), Margrabia Wielopolski (1991), Dylemat (1983), Wróżba (1982) oraz kompilacja utworów Rozszumiały się wierzby płaczące (1943) | Patrol (1946). Dopełnieniem repertuaru historycznego będą współczesne kompozycje instrumentalne 1792.Contra Targovicam oraz Zdrada. Na zakończenie artyści wspólnie z publicznością zaśpiewają Mazurek Dąbrowskiego (1797) wraz z zapomnianą dziś, czwartą zwrotką pieśni.

„Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.”

W ciągu 15 lat pracy nad Koncertem Niepodległości, zespół wypracował własny styl muzyki hybrydowej. Łączy ona oryginalne brzmienia dawnych pieśni, z nowoczesnymi aranżacjami i kompozycjami, wykorzystującymi elementy klasyki, elektroniki, poezji śpiewanej, rocka, jazzu, bluesa, punk-reggae, metalu, rapu, tech-house a także z nagraniami archiwalnymi.

Ekipa XIV Koncertu Niepodległości w Muzeum Powstania Warszawskiego

Twórcami Koncertu Niepodległości są polsko-kanadyjska wokalistka jazzowa i kompozytorka Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny) oraz Jacek „Wiejski” Górski (producent, reżyser, scenarzysta).

W 45 edycji Koncertu Niepodległości wystąpią: Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny, śpiew), Tomasz Bacajewski (śpiew) oraz zespół Koncertu Niepodległości pod dyrekcją Tadeusza Wicherka w składzie: Anna Suda „An On Bast” (elektronika live), Paweł Jabłoński (fortepian, akordeon i instrumenty klawiszowe), Krzysztof Kowalewski (gitary), Marcin Ritter (bas, kontrabas), Karol Domański (perkusja), Wojciech Hartman (I skrzypce), Paulina Mastyło-Fałkiewicz (I skrzypce), Anna Szalińska-Zaziębło (II skrzypce), Kamila Szalińska-Bałwas (II skrzypce), Igor Kabalewski (altówka), Agnieszka Klahs (altówka), Anna Lubiak-Osmycka (wiolonczela), Krystyna Wiśniewska (wiolonczela). Prozatorską narrację wydarzenia poprowadzi aktor Robert Czebotar.

Konsultacje językowe: Elżbieta Frankiewicz
Konsultacje historyczne: Piotr Pacak
Scenariusz i reżyseria: Jacek „Wiejski” Górski

Twórcy Koncertu Niepodległości serdecznie dziękują za umożliwienie realizacji narracji filmowych: ks. Pawłowi Frąckowiakowi, proboszczowi Parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny oraz ks. kan. dr Zdzisławowi Golanowi Proboszczowi Sanktuarium św. Idziego w Wyszkowie.

Materiały merytoryczne, na które składają się powyższe opis i program wydarzenia, dostępne są na licencji CC-BY-SA 3.0