XII Koncert Niepodległości „Dominium Maris” (2020)

Koncert miał wyjątkowy charakter. Jego narracja ukazała morski i rzeczny aspekt historii Polski widzianej na przestrzeni 1053 lat. Na repertuar złożyło się kilkanaście hybrydowych aranżacji utworów związanych z tematem narracji, włącznie z Mazurkiem Dąbrowskiego, którego morski aspekt także został przybliżony publiczności.

11 listopada 2020 g. 20.00
Premiera online g. 20.00

Muzeum Powstania Warszawskiego

W związku z obostrzeniami sanitarnymi koncert odbywa się w formule „kultura w sieci”.

Inspiracja i tematyka koncertu

XII Koncert Niepodległości „Dominium Maris” miał wyjątkowy charakter. Jego narracja ukazała morski i rzeczny aspekt historii Polski widzianej na przestrzeni 1053 lat.

Narrację koncertu rozpoczęła opowieść o wygranej przez Mieszka I bitwie z saskim grafem Wichmanem, Wieletami i Wolinianami, która w 967 roku, po raz pierwszy, zapewniła Polsce dostęp do morza. Dostęp ten poszerzył i umocnił Bolesław Krzywousty, obejmując swoim panowaniem Pomorze, od Gdańska po Szczecin i niemiecką dziś wyspę Rugia. Ukazane zostały bitwy morskie toczone przez Rzeczpospolitą w 1463 roku na Zalewie Wiślanym, w 1627 roku pod Oliwą a także wyprawy na Morze Czarne Kozaków Zaporoskich, będących na żołdzie Rzeczypospolitej.

Odkryta została tajemnica wypraw morskich z pomocą dla Powstania Listopadowego i Styczniowego. Przypomnieliśmy rolę podwarszawskiego Modlina w historii polskiej marynarki. To właśnie tu w listopadzie 1918 roku powstał pierwszy port wojenny odrodzonej Rzeczypospolitej. Utworzono w nim zalążki przyszłych flotylli rzecznych – Wiślanej i Pińskiej, wybitnie zasłużonych w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku. Ukazana została geneza polskiej gospodarki morskiej, ze szczególnym uwzględnieniem budowy Portu w Gdyni.

Przybliżyliśmy też szeroki zakres działań wojennych floty polskiej oraz służbę polskich marynarzy pod obcymi banderami, począwszy od wojny obronnej 1939 roku, aż po działania wojenne na Pacyfiku. Podniesione zostały zasługi Armii Krajowej oraz polskiego wywiadu w walce z marynarką niemiecką. Osobny wątek stanowiła opowieść o lotnictwie morskim: eskadrze lotniczej Flotylli Pińskiej, Morskim Dywizjonie Lotniczym, udziale polskich lotników w Bitwie o Atlantyk oraz ich zasługach w walce z niemieckimi U-Bootami. Na koniec opowiedziana została historia morskich ucieczek z komunistycznej Polski ze spektakularną ucieczką do Szwecji okrętu ORP Żuraw w 1951 roku, ucieczką na Bornholm w 1953 roku myśliwca MIG-15 pilotowanego przez Franciszka Jareckiego, a także rola Bałtyku jako kanału przerzutowego polskich organizacji podziemnych.
Koncert rozpoczęła pieśń Mesco et Vichmanni, powstała współcześnie na bazie łacińskiej kroniki mnicha Widukinda z Korbei, będącej jednym najstarszych źródeł wzmiankujących państwo Mieszka I w czasie rzeczywistym.

Na repertuar XII Koncert Niepodległości „Dominium Maris” złożyły się m.in. hybrydowe aranżacje polskich hymnów, piosenek wojskowych i pieśni bardów, w tym skomponowane do tekstów średniowiecznych kronik Widukinda z Korbei i Galla Anonima łacińskie pieśni Mesco et Wichmani | Mieszko i Wichman (2020/~973), Pisces salsos et foetentes apportabant alii | Pieśń wojów Krzywoustego  (2016/1109), średniowieczna pieśń o Władysławie Jagielle Krol Wlodzyszlaw Polszky | Pieśń o Grunwaldzie (2020/XV w.) oraz pieśni Stefan Batory (1548/1611), Czajki. Śpiew Zaporożców w powrocie z wyprawy morskiej Konaszewicza (1838), Wara z granic (2020/1831), Hymn do Bałtyku (1920), Czata nad Wisłą (1921), Morze, nasze morze (1925), Piosenka o trzysta czwartym (1943) i Pieśń żeglarska do Najśw. M.P. (wg zapisu z 1838). Premierowemu w większości repertuarowi towarzyszyły kompozycje instrumentalne Oli Turkiewicz Dominium Maris Baltici (2020) oraz Anny Sudy ORP Orzeł (2020). Na zakończenie artyści odśpiewali Mazurek Dąbrowskiego (1797).

Dyrektorem muzycznym i wokalistką Koncertu Niepodległości jest polsko-kanadyjska wokalistka Ola Turkiewicz (śpiew). Na scenie towarzyszył jej Grzegorz Wilk (śpiew), Julia Ukielska (śpiew) oraz orkiestra Koncertu Niepodległości pod dyrekcją Tadeusza Wicherka, w składzie: Anna Suda | An On Bast (syntezatory modularne, sampler, maszyna perkusyjna), Paweł Jabłoński (instrumenty klawiszowe), Krzysztof Kowalewski (gitary), Marcin Ritter (bas, kontrabas) Piotr Krzemiński (trąbka), Karol Domański (perkusja), Wojciech Hartman (I skrzypce), Paulina Mastyło-Fałkiewicz (I skrzypce), Anna Szalińska-Zaziębło (II skrzypce), Paulina Kusa (II skrzypce), Igor Kabalewski (altówka), Oliwia Kędziora (altówka), Olga Łosakiewicz-Marcyniak (wiolonczela), Anna Lubiak Osmycka (wiolonczela). Prozatorską narrację wydarzenia poprowadził aktor Robert Czebotar. 

Konsultacje językowe (łacina klasyczna): dr Natalia Turkiewicz
Konsultacje językowe: Elżbieta Frankiewicz
Konsultacje historyczne: Piotr Pacak
Scenariusz i reżyseria: Jacek „Wiejski” Górski

Materiały merytoryczne, na które składają się powyższe opis i program wydarzenia, dostępne są na licencji CC BY-NC-ND 4.0