Koncert Niepodległości „Triumph. Rzecz o wojnach z Moskwą” w Grębaninie

Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, Grębanin. Fot. Piotr Robakowski

57 edycja Koncertu Niepodległości odbędzie się w zabytkowym, XVII wiecznym kościele drewnianym w Grębaninie, w rocznicę udostępnienia go wiernym po trwającym 13 lat remoncie konserwatorskim. Wydarzenie zrealizowane w unikalnym anturażu świątyni zdobionej pięknymi polichromiami i słynącej z XV wiecznej, gotyckiej figury Madonny z Dzieciątkiem, z pewnością na długo zapadnie w pamięci słuchaczy.

Koncert Niepodległości to wydarzenie, które powstało w 2009 roku z inicjatywy polsko-kanadyjskiej wokalistki i kompozytorki Oli Turkiewicz oraz scenarzysty, reżysera i producenta Jacka „Wiejskiego” Górskiego. Projekt, zainicjowany w Muzeum Powstania Warszawskiego, obejmuje 56 edycji w Polsce i za granicą, ponad 200 oryginalnych kompozycji i aranżacji oraz blisko 30 odrębnych scenariuszy.
Projekt tworzy międzynarodowy zespół muzyków sesyjnych, w którego skład weszło przez lata blisko 250 artystów z Polski, Kanady, Australii, Wielkiej Brytanii, Ukrainy i Armenii. Występując pod nazwą Polish Independence Concert we wrześniu 2019 roku zespół zaprezentował anglojęzyczną edycję „Poland” w Bazie NATO w Ādaži na Łotwie. Dwujęzyczne edycje międzynarodowe zaprezentowano publiczności także w Australii i w Kanadzie, na Litwie i na Łotwie.

Repertuar 57 edycji Koncertu Niepodległości

Bezpośrednią inspiracją projektu, jest przypadająca w latach 2023-24 160 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego oraz 230 rocznica Powstania Wielkopolskiego wybuchłego w ramach Insurekcji Kościuszkowskiej. Celem narracji jest ukazanie chwil triumfu, zarówno podczas najbardziej spektakularnych zwycięstw nad Księstwem Moskiewskim, carską Rosją czy Związkiem Sowieckim, jak i pomniejszych sukcesów odnoszonych podczas najtrudniejszych chwil naszej historii. Wszystkie te wielkie triumfy i małe zwycięstwa były fundamentem nadziei na odzyskanie niepodległości. W perspektywie długoterminowej złożyły się one na sztafetę wolności, która przekazywana z pokolenia na pokolenie, ponownie pozwoliła nam odbudować naszą państwowość pomimo zagrożenia Rosji, tak po roku 1918 jak i po 1989. Realizowany w cieniu agresji Rosji na Ukrainę projekt, ukaże zagrożenie ze strony Moskwy i jej metody, jako niezmienne od ponad pięciu stuleci. Pierwszy człon tytułu XV Koncertu Niepodległości, zaczerpnięty został z panegiryku Bartosza Paprockiego TRIUMPH Satyrów Leśnych, syren wodnych, planet niebieskich z szcześliwego zwrocenia krola polskiego Stephana do państw iego z woyny moskiewskiey w roku 1582 wydany”, napisanego na cześć Stefana Batorego zwycięsko powracającego z wojny z Moskwą.

Repertuar i narracja ukażą temat wojen polsko-rosyjskich w szerokim kontekście historycznym, zaczynając od XV wiecznych wojen Polski i Litwy z Moskwą, zmagań i wielkich wypraw wojennych za panowania Kazimierza Jagiellończyka, Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, Stefana Batorego, Zygmunta III Wazy i Władysława IV i zapomnianego dziś Potopu Moskiewskiego. Narracja koncertu odniesie się także do narodowych zrywów podczas tragicznego okresu militarnej i politycznej dominacji Rosji w fatalnym dla Polski XVIII wieku, w tym Konfederacji Dzikowskiej, Konfederacji Barskiej, wojny polsko-rosyjskiej w Obronie Konstytucji 3 Maja i Insurekcji Kościuszkowskiej. Ukazując dzieje XIX wieku podkreślony zostanie etos Powstań Listopadowego i Styczniowego, a także tych mniej znanych Partyzantki Zaliwskiego i Powstania Zabajkalskiego. W części odnoszącej się do historii XX w., podkreślony zostanie narodowy charakter rewolucji 1905 roku, przybliżona zostanie historia PPS, Polskiej Organizacji Wojskowej i Legionów, a także wojnę polsko-bolszewicką 1919-1921 i sowiecki atak na Polskę w 1939 roku. Podczas koncertu oddamy zostanie hołd polskim ofiarom Stalinizmu, w tym pomordowanym w ramach zbrodni katyńskiej oficerom Wojska Polskiego, policjantom, żołnierzom Korpusu Ochrony Pogranicza i leśnikom. Na koniec podkreślony zostanie wkład żołnierzy wyklętych w walkę o niepodległość Polski ale też niekwestionowany udział w tłumieniu zrywu Poznańskiego Czerwca 1956 Rosjan przebranych w polskie mundury.

Hybrydowe aranżacje pieśni żołnierskich i patriotycznych oraz kompozycje współczesne

Repertuar wydarzenia stanowią hybrydowe aranżacje polskich pieśni wojskowych i patriotycznych oraz współczesne kompozycje. Zaprezentowane zostaną współczesne kompozycje do wierszy: O wzięciu Połocka Jana Kochanowskiego (~1580), Sztandary polskie w Kremlu Mieczysława Romanowskiego (1857), Czarny czwartek Włodzimierza Marciniaka (1956), anonimowego wiersza Cześć wisielcom (1862). Kompozycjom współczesnym towarzyszyć będą hybrydowe aranżacje utworów historycznych jak Pieśń o Drewiczu (XVIII w.), Dwa Polonezy i Walc autorstwa Tadeusza Kościuszko (1796), Marsz Wojenny | Marsz Księcia Józefa Poniatowskiego (XVII-XIX w), Wara z granic (1831), Pobudka (1863), Pieśń wygnańców | Maliniak (po 1831), Peowiacy (sprzed 1917), List do cara (sprzed 1914), Śpiewajcie! – zawołanie śpiewacze chórów K.O.P. (~1937), Bij Bolszewika! (1946), Prośba (1982) Jacka Kaczmarskiego. Dopełnieniem repertuaru historycznego będzie współczesna kompozycja instrumentalna Potop Moskiewski (2023). Na zakończenie artyści wspólnie z publicznością zaśpiewają Mazurek Dąbrowskiego (1797) wraz z zapomnianą dziś, pierwotną czwartą i szóstą zwrotką pieśni.

Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.

Na to wszystkich jedne głosy:
Dosyć tej niewoli,
Mamy racławickie kosy,
Kościuszkę, Bóg pozwoli.”

W ciągu 17 lat pracy nad Koncertem Niepodległości, zespół wypracował własny styl muzyki hybrydowej. Łączy ona oryginalne brzmienia dawnych pieśni, z nowoczesnymi aranżacjami i kompozycjami, wykorzystującymi elementy klasyki, elektroniki, poezji śpiewanej, rocka, jazzu, bluesa, punk-reggae, metalu, rapu, tech-house a także z nagraniami archiwalnymi.

Ekipa Koncertu Niepodległości

Koncert Niepodległości współtworzą polsko-kanadyjska wokalistka jazzowa i kompozytorka Ola Turkiewicz, pełniąca rolę dyrektor muzycznej, oraz Jacek „Wiejski” Górski – producent, reżyser i scenarzysta wydarzenia. W kolejnej edycji Koncertu Niepodległości wystąpią:

Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny, kompozycje, aranżacje i śpiew), Tomasz Bacajewski (śpiew) oraz zespół Koncertu Niepodległości w składzie: Anna Suda „An On Bast” (elektronika live), Marek Tarnowski (instrumenty klawiszowe), Krzysztof Kowalewski (gitary), Marcin Ritter (bas, kontrabas), Damian Szajkowski (perkusja), Siergiej Wowkotrub (I skrzypce), Tomasz Kulisiewicz (II skrzypce), Przemysław Ćwiek (altówka), Zofia Kulisiewicz (wiolonczela). Prozatorską narrację wydarzenia poprowadzi aktor Robert Czebotar.

Dyrektor muzyczny: Ola Turkiewicz
Korekty językowe: Elżbieta Frankiewicz
Konsultacje historyczne: Piotr Pacak
Realizacja techniczna: BM Productions
Scenariusz, reżyseria i produkcja: Jacek “Wiejski” Górski

Świąteczna trasa Koncertu Niepodległości w ramach programu „Pamięć o bohaterach”